11 kultowych producentów wina z Kalifornii.

Co to znaczy, że jakiś producent wina w Kalifornii jest "kultowy" lub też produkowane przez niego wina są określane jako "kultowe" ?

Na status "kultowy" składa się kilka elementów, ważna jest oczywiście ocena punktowa otrzymana od czołowych zawodowych krytyków jak Robert Parker czy Antonio Galloni ale to nie wystarczy. Potrzebne są również takie czynniki jak popyt wielokrotnie przewyższający małą produkcję tych win, postrzeganie przez konsumentów danego producenta jako wyjątkowego na tle innych producentów z tego samego okręgu czy szerzej regionu a jego win jako trudno osiągalnych "trofeów". Cała jedenastka przedstawiona poniżej sprzedaje swoje wina bezpośrednio do konsumentów przez listy mailingowe, na które jest długa lista oczekujących, tak że w większości wypadków trzeba czekać latami aby dostać się na taką listę mailingową. Upoważnia ona do kupna zwykle skrzynki (3 butelki po 0,75l) win po najniższej cenie. Wszystkie te wina są również dostępne do kupienia na aukcjach lub w sklepach specjalistycznych jednak ich cena na wtórnym rynku jest wyraźnie wyższa niż w sprzedaży bezpośredniej dla członków listy mailingowej. Czekanie latami na wpisanie na listę mailingową jest również ważnym czynnikiem budującym status "kultowości" danego producenta. Te wszystkie powyższe przesłanki plus trudny do określenia dodatkowy czynnik "X" jakim jest siła marki danego producenta decydują o tym, że dany producent jest określany jako "kultowy".

Mój wybór oparłem na  kilkunastoletnim śledzeniu notek degustacyjnych, cen, opinii i opisów z przewodników po winach, stron, forów i blogów internetowych, głównie amerykańskich kolekcjonerów.

Największy wkład wniosły Przewodnik po Winach Świata R. Parkera,  forum Bulletin Board na dawnym www.erobertparker.com, strona internetowa magazynu Vinous, wyszukiwarka internetowa www.wine-searcher.com  oraz baza win www.cellartracker.com

Kolejność alfabetyczna:

1. David Abreu, Thorevilos i Madrona Ranch Cabernet Sauvignon

David Abreu to prawdopodobnie najlepszy Vineyard Manager (trudno po polsku znaleźć najlepsze tłumaczenie) na Świecie, prawdziwa supergwiazda światowego winiarstwa. W 1998 Robert Parker wpisał go na swoją krótką listę "najbardziej wpływowych osób w Świecie Wina ostatnich 20 lat".

Wina z dwóch winnic należących do Abreu decydują o tym, że znalazł się w zestawieniu 10 kultowych producentów. Oba to zestawy w stylu bordoskim z głównym udziałem cabernet sauvignon oraz dodatkami: cabernet franc, petit verdot i merlot.

Pierwsze to produkowane od 1991 Madrona Ranch (winnica w St.Helena u podnóża gór Spring) a drugie to produkowane od 2000 Thorevilos (winnica na pograniczu okręgu St.Helena i gór Howell).

Ceny za ostatnie roczniki tych win to 400-700 USD. Na takie ceny oczywiście mnie nie stać ale udało mi się kupić tanio wino wyprodukowane przez Rica Formana Cabernet Sauvignon 1997, które składało się w 70% z gron pochodzących z młodej jeszcze wtedy winnicy Thorevilos i smakowało po prostu wspaniale. 

2. Araujo Estate, Cabernet Sauvignon Eisele Vineyard

Winnica Eisele położona jest  na samej północy doliny Napa w okręgu Calistoga. W latach 1991-2013 rodzina Araujo produkowała Cabernet Sauvignon z winnicy Eisele, który od pierwszego rocznika czyli 1991 zdobył status "kultowego" za sprawą fenomenalnej jakości, limitowanej produkcji, zachwytów czołowych winiarskich krytyków. W 2013r. Araujo sprzedali winnice francuzowi F.Pinaultowi, który jest właścicielem Chateau Latour w Bordeaux. Od rocznika 2013 wino nazywa się Eisele Vineyard Estate Cabernet Sauvignon. Sama winnica Eisele ma złożone terroir i została określona przez R.Parkera jako jedna z "the World's Greatest Wine Estates" a  w przewodniku Bettane&Desseauve jako "the object of a cult like no other among California wine lovers".

Cena ostatniego rocznika produkowanego przez Araujo czyli 2012 to 350-500 USD. Po przejęciu winnicy przez F.Pinaulta  od rocznika 2013 ceny poszły jeszcze wyżej.

   

 Winnica Eisele i mapa jej  terroir

3. Bryant Family Vineyard  Cabernet Sauvignon Pritchard Hill

Rodzina Bryantów czyli Don i Bettina produkują od 1992r. wino oparte na 100% Cabernet Sauvignon ze swojej winnicy położonej w rejonie wzgórza Pritchard Hill, pomiędzy sławnym okręgiem Oakville i jeziorem Hennessy na wschodzie. Bryant był jednym z pierwszych producentów okrzykniętych jako "kultowy" a pierwsze roczniki Cabernet Sauvignon z Pritchard Hill otrzymały od R.Parkera następujące oceny:  1993 - 97pkt, 1994 - 98pkt,  1995 - 99pkt , 1996 - 99pkt,  1997 -  100/100pkt.

I jeszcze opinia Parkera o Cabernet Sauvignon produkowanym przez Bryantów:  The wine from this hillside vineyard near Napa's Pritchard Hill has already become mythical (1992 was the debut vintage). This is a wine of world-class quality, and is certainly as complete and potentially complex as any first-growth Bordeaux".

Obecnie Bryantowie produkują jeszcze drugie wino nazwane Bettina, które jest mieszanką cabernet sauvignon, merlot, cabernet franc i petit verdot, grona pochodzą z należących do Davida Abreu winnic Mandrona, Thorevilos i Lucia.

Ceny głównego Cabernet Sauvignon  ostatnich roczników to 500-1000 USD a Bettina 500-800 USD.

4. Colgin Cellars, Cabernet Sauvignon

Ann Colgin wraz z mężem Fredem Schraderem zadebiutowali w roku 1992 winem Cabernet Sauvignon produkowanym ze skupowanych winogron z winnicy Herb Lamb położonej na granicy  okręgu St. Helena i gór Howell. Roczniki 1992-97 Colgin-Schrader Herb Lamb Vineyard Cabernet Sauvignon spowodowały uzyskanie przez wytwórnię statusu "kultowego"  jako jednego z pierwszych producentów wina w Kalifornii.

Po rozwodzie z Fredem Schraderem wytwórnia nosi nazwę Colgin Cellars ma siedzibę na Pritchard Hill niedaleko wytwórni Bryant Family i produkuje obecnie aż trzy wina które zasługują na  określenie kultowych:

- Cabernet Sauvignon z winnicy IX na Pritchard Hill, ceny 450-700 USD

- Cabernet Sauvignon z winnicy Tychson Hill, ceny 400-700 USD

- Cariad, mieszanka cabernet sauvignon, merlot, cabernet franc i petit verdot które pochodzą z należących do Davida Abreu winnic Mandrona, Thorevilos i Lucia, ceny 300-600 USD

Winnica IX należąca do Colgin Cellars na wzgórzu Pritchard Hill oraz sama właścicielka czyli Ann Colgin

5. Dalla Valle Maya

Właściciele czyli Gustav i Naoko Dalla Valle założyli winnicę we wschodniej części  okręgu Oakville w 1982 a pierwszy rocznik Cabernet Sauvignon ( z niewielkim dodatkiem cabernet franc) debiutował w 1986r. Jednak prawdziwą sławę wytwórnia zdobyła w latach 90-tych dzięki mieszance w prawie równych proporcjach cabernet sauvignon i cabernet franc pod nazwą Maya. Począwszy od rocznika 1992 Dalla Valle Maya stało się jednym z najbardziej poszukiwanych i najdroższych win kalifornijskich a R.Parker określił je jako najlepsze wino na bazie cabernet franc produkowane poza Europą. Do tak gigantycznego sukcesu obok niesamowitego potencjału terroir na którym powstała winnica (szczególnie jej wydzielona część z której pochodzą grona do produkcji Maya) czyli stoków wzgórz wschodniego Oakville, przyczyniła się również pierwsza winemaker Dalla Valle czyli Heidi Barrett, która również była winemakerem pierwszych roczników Screaming Eagle.

Cena ostatnich roczników Dalla Valle Maya to 350-600 USD

 

Stoki winnicy Dalla Valle, w tle na dole winnice okręgu Oakville.

6. Harlan Estate Cabernet Sauvignon

Bill Harlan, bogaty przedsiębiorca z branży budowlanej postanowił na początku lat 80-tych stworzyć w rejonie doliny Napa wytwórnię produkującą wina, których jakość i styl byłaby na poziomie sławnych Premier Crus z Bordeaux np. Latour, Lafite czy Mouton.  Udało mu się.

W 1984r. wykupił prawie 100 hektarów ziemi na stokach wzgórz po zachodniej stronie okręgu Oakville i na najlepszej części (16 hektarów)  stworzył winnicę, która rodzi grona dla flagowego Harlan Estate Cabernet Sauvignon, które jest produkowane od 1990r. Żeby nie było, że ciągle cytuję tylko Roberta Parkera to dla Harlana wybrałem opinię Janice Robinson, której zdaniem Harlan Estate Cabernet Sauvignon to "one of the ten best wines of the twentieth century".

Ceny ostatnich roczników Harlan Estate Cabernet Sauvignon od 500-1300 USD.

  Bill Harlan

7. Marcassin Estate, Pinot Noir i Chardonnay Marcassin Vineyard

Jedyny w tym zestawieniu producent wybornych pinot noir i chardonnay pochodzący nie z okolicy doliny Napa a z wybrzeża Sonomy. Marcassin ma pozycję wśród kalifornijskich producentów win chardonnay i pinot noir taką jak Domaine de la Romanee Conti wśród producentów w Burgundii. Właścicielami są Helen Turley i jej mąż John Wetlaufer. Napisać o Helen Turley, że należy do grona kilku najlepszych winemakerów w Kalifornii to tak jakby nic nie napisać. Swoją legendarną pozycję wyrobiła sobie  robiąc wina dla Bryanta, Colgin, Pahlmeyera i swojego brata Larry Turleya (najlepszego producenta win zinfandel na Świecie). Po latach doradzania i robienia wina dla kalifornijskich supergwiazd, skupiła się wraz z mężem na robieniu z własnej winnicy najlepszych chardonnay i pinot noir w Kalifornii. Turley produkuje wina zarówno z własnej winnicy oznaczone jako Marcassin Vineyard oraz z gron skupowanych z innych winnic, dla chardonnay są to Tree Sisters Vineyard a dla pinot noir Blue-Slide Vineyard.

Najdroższe, najbardziej poszukiwane i mające niepodważalnie status kultowych są wina pochodzące z gron własnej winnicy Marcassin Vineyard w Sonomie.
Ceny ostatnich roczników dla:
- Marcassin Estate Chardonnay Marcassin Vineyard to 230-400 USD
- Marcassin Estate Pinot Noir Marcassin Vineyard to 200-300 USD

John Wetlaufer i Helen Turley

8. Scarecrow Cabernet Sauvignon

Najmłodszy producent w tym zestawieniu i jedyny pochodzący z okręgu Rutherford. Debiutancki rocznik Cabernet Sauvignon pochodzi z 2003 r. Producent jest najmłodszy ale winnica z której pochodzą grona używane do produkcji tego wina jest jedną z najstarszych istniejących w Kalifornii. Winnica została  utworzona w latach 40-tych przez hollywoodzkiego producenta JJ. Cohna, który tworzył takie filmy jak Ben Hur, Bunt na Bounty i Czarnoksiężnik z Krainy Oz. Nazwa Scarecrow czyli Strach na Wróble to jedna z postaci z tego ostatniego filmu. Przez dziesięciolecia właściciele winnicy sprzedawali grona dla wybitnych kalifornijskich producentów, robiących z nich takie znane wina jak: Inglenook, Opus One, Joe Phelps Insignia i Mondavi Reserve. Winnica szczyci się jednymi z najstarszych winnych krzewów (ponad 60 letnie)  w rejonie Napa i wybitnym terroir. W 1996 winnica została sprzedana, jedna jej część reżyserowi Francisowi Fordowi Coppoli a druga Bretowi Lopezowi, który zamiast sprzedawać grona innym producentom jak to było przez dziesięciolecia zaczął produkować własne wino pod nazwą Scarecrow. Produkcja jest niewielka a popyt na wina Scarecrow ogromny, podczas aukcji win kalifornijskich w 2014 r. 60 butelek Scarecrow specjalnej edycji rocznika 2012 zostały sprzedane za prawie 260 tys. USD czyli po 4333 USD za butelkę.

Ceny ostatnich roczników Scarecrow Cabernet Sauvignon to 400 - 800 USD.

Od lewej Celia Welch winemaker w Scarecrow a w środku Bret Lopez właściciel Scarecrow.

9. Schrader Cellars, Cabernet Sauvignon

Fred Schrader założył własną wytwórnie wina w 1998, po rozwodzie z Ann Colgin, z którą przez kilka lat prowadził legendarną wytwórnie Colgin-Schrader. Schrader zatrudnił jako winemakera super utalentowanego Thomasa Rivers Browna i podpisał umowę na kupno gron do produkcji wina z winnic należących do Andy Beckstoffera.
Przy opisie win Davida Abreu napisałem, że to prawdopodobnie najlepszy manager winnicy na świecie, jeśli ktoś może z nim rywalizować o pozycję nr 1 to chyba tylko Andy Beckstoffer, który ma równie imponujące wyniki w prowadzeniu swoich winnic, jednak w przeciwieństwie do Abreu nie produkuje sam wina tylko całość produkcji gron sprzedaje producentom win takim jak np. Schrader, Hobbs, Carter czy Realm.
Fred Schrader produkuje wina, z gron pochodzących z kilku winnic Beckstoffera - Georges III, Las Piedras, Dr Crane i To-Kalon. Szczególnie ta ostatnia czyli To Kalon Vineyard leżąca w sercu okręgu Oakville ma status jednego z najlepszych miejsc do uprawy cabernet sauvignon na świecie.
Najdroższe, najbardziej poszukiwane i otrzymujące najwyższe noty wina Schradera to:
- Schrader Cellars Cabernet Sauvignon, Old Sparky Beckstoffer To-Kalon Vineyard, wyłącznie butelki magnum 1,5l w cenach 900 - 1500 USD
- Schrader Cellars Cabernet Sauvignon, Colesworthy Beckstoffer Las Piedras Vineyard, wyłącznie butelki magnum 1,5l w cenach 700 - 1000 USD
- Schrader Cellars Cabernet Sauvignon, CCS Beckstoffer To-Kalon Vineyard w cenach 250 - 600 USD
- Schrader Cellars Cabernet Sauvignon Beckstoffer Georges III Vineyard w cenach 300 - 400 USD

  

Podział winnicy To Kalon która rodzi grona dla kilku win produkowanych przez Freda Schradera (na drugim zdjęciu)


10. Screaming Eagle, Cabernet Sauvignon

Legendarna wytwórnia założona w 1986 przez Jean Philips we wschodniej części okręgu Oakville w pobliżu Dalla Valle. Pierwszy rocznik Screaming Eagle lub mówiąc w skrócie "The Eagle" czyli 1992, który został wspólnie zrobiony przez Jean Philips i winemaker Heidi Barrett otrzymał od Roberta Parkera 99/100pkt czym zapoczątkował szaleństwo ery win "kultowych" w Kalifornii. Poniżej podaję notkę Parkera z grudnia 1995 dla tego wina, od której wszystko się zaczęło: The 1992 Screaming Eagle Cabernet Sauvignon is exceptionally impressive. The wine's opaque purple color is followed by a sensational nose of jammy blackcurrants and subtle toasty oak. As stunning as the aromatics are, the wine reveals even greater richness and intensity on the palate, offering up layers of stunningly proportioned, ripe, intense fruit, full body, great purity, and an inner-core of sweet, creamy, highly extracted blackcurrant/cassis fruit. The tannin is nearly concealed behind the massive extract and richness. All the component parts are brilliantly focused and in balance. The finish is awesome! This is a spectacular debut release that should age effortlessly for 20 years. Screaming Eagle is one of the most exciting new wineries in California.
Pierwszy rocznik 1992 sprzedawany był bezpośrednio przez wytwórnię klientom po 75 USD za standardową butelkę. Obecnie standardowa butelka 0,75l tego pierwszego rocznika wyceniana jest na ok 6000 USD natomiast butelka 6 litrowa rocznika 1992 sprzedana na aukcji charytatywnej w 2000r. za 500000 USD pozostaje najwyższą kiedykolwiek zapłaconą ceną za jakąkolwiek butelkę wina.
W 2006r. Jean Philips sprzedała wytwórnię i należy ona do miliardera Stana Kroenke, który wynajął Davida Abreu do ponownego nasadzenia winnicy w 2006r.
Obecnie Screaming Eagle Cabernet Sauvignon sprzedawany jest bezpośrednio klientom poprzez listę mailingową po 850 USD za butelkę ( w skrzynkach 3 x 0,75l) , a na rynku wtórnym ceny osiągają 1500-2500 USD za butelkę.
Od rocznika 2010 produkowana jest również jedna beczka białego wina Screaming Eagle  Sauvignon Blanc, z powodu ekstremalnie małej produkcji to białe wino jest jeszcze droższe i jego ceny sięgają powyżej 4000 USD za butelkę.
   

Od lewej: Heidi Barrett na tle beczek Screaming Eagle, na drugim zdjęciu Jean Philips pierwsza właścicielka


11. Sine Qua Non,

Firma założona przez Manfreda i Elaine Krankl w 1994, ma swoją siedzibę na środkowym wybrzeżu Kalifornii i sprzedaje całość produkcji przez swoją listę mailingową, na której dostanie się klienci muszą czekać 5-10 lat. Kranklowie produkują głównie wina na bazie odmian rodańskich ( syrah, grenach, mourvedre, rousanne, viognier) fenomenalnej wręcz jakości i w dodatku utrzymują ten fenomenalny poziom rok w rok od początku istnienia wytwórni. Cechą unikalną tej wytwórni jest to że nadaje winom co roku inne nazwy oraz projektowanie za każdym razem innych etykiet przez Manfreda Krankla. Grona używane do produkcji win pochodzą z własnych małych winnic na środkowym wybrzeżu Kalifornii oraz skupowanych od różnych właścicieli winnic w tym samym rejonie Kalifornii. Ceny win z lat 90-tych wyprodukowanych w bardzo małej ilości przez Sine Qua Non biją rekordy na aukcjach. Różowe Queen of Hearts 1995 zostało sprzedane w 2014r.  za rekordowe dla kalifornijskiego wina w standardowej butelce 0,75l -  58075 USD (!!!)

Najtańsze produkowane przez Sin Qua Non białe wina kosztują  od ok 150 USD, a droższe czerwone z ostatnich roczników 200-300 USD. Najwyższej ocenione przez zawodowych krytyków i najbardziej poszukiwane wina z lat 2001, 2002 czy 2003 jak na przykład: 2001 Syrah On Your Toes, 2002 Grenache More Than a Number, 2002 Syrah Just For The Love Of It, 2003 Grenache Inaugural, 2004 Syrah Poker Face, trzeba obecnie zapłacić 1000 - 2000 USD.

Na zdjęciach od lewej: 2001 On Your Toes, 2004 Poker Face, 2002 Just For The Love Of It ,

Oprócz tych 11 producentów oraz ich win jest jeszcze cała plejada wytwórni w Kalifornii produkujących wybitne wina, które w najlepszych swoich rocznikach prezentują taka samą jakość jak opisane przeze mnie powyżej, jednak ich marka i postrzeganie w oczach konsumentów nie mają takiego samego statusu "kultowego".
Przykłady wybitnych win i ich producentów spoza kultowej 11, kolejność alfabetyczna:
-  Alban Vineyards: Lorraine Vineyard Syrah, Seymour's Vineyard Syrah, Pandora Grenache
- Aubert Wines: UV-SL Vineyard Chardonnay, Ritchie Vineyard Chardonnay, Lauren Vineyard Chardonnay
-  Bevan Cellars: Proprietary Red EE Tench Vineyard,  Proprietary Red Sugerloaf Moutain
-  Blankiet Estate: Paradise Hills Propritary Red, Rive Droit Merlot
-  Bond (właściciel Bill Harlan): St Eden, Pluribus, Vecina, Quella
- Carter Cellars:  Beckstoffer To-Kalon Vineyard The Grand Daddy Cabernet Sauvignon, Beckstoffer To-Kalon Vineyard The G.T.O. Cabernet Sauvignon, Beckstoffer To-Kalon Vineyard The O.G.  Cabernet Sauvignon
-  Caymus: Special Selection Cabernet Sauvignon
- Continuum: Proprietary Red (taka nazwa oznacza zwykle mieszankę cabernet sauvignon, merlot, cabernet franc i petit verdot)
-  Dana Estate: Hershey Vineyard Cabernet Sauvignon, Lotus Vineyard Cabernet Sauvignon
-  Diamond Creek: Volcanic Hill Cabernet Sauvignon,
-  Dominus: Proprietary Red
-  Dunn Vineyards: Howell Moutain Cabernet Sauvignon
-  Grace Family: Cabernet Sauvignon
-  Heitz Cellar: Martha's Vineyard Cabernet Sauvignon
- Paul Hobbs:  Becksoffer To-Kalon Vineyard Cabernet Sauvignon, Becksoffer Dr.Crane Vineyard Cabernet Sauvignon, Becksoffer Las Piedras Vineyard Cabernet Sauvignon
-  Hundred Acre: Kylie Morgan Vineyard Cabernet Sauvignon, Few and Far Between Cabernet Sauvignon, Ark Vineyard Cabernet Sauvignon,  Deep Time Cabernet Sauvignon
-  Kapcsandy: Cabernet Sauvignon Grand Vin, Roberta's Reserve Merlot, Rapszodia
- Occidental Wines (Steve Kistler):  Cuve Katherine Pinot Noir, Cuve Elizabeth Pinot Noir, Kistler Vineyard Chardonnay, Cuve Katherine Chardonny
-  Kongsgaard: The Judge Chardonnay
-  Levy & McClellan:  Cabernet Sauvignon
-  Lokoya:  Mount Veeder Cabernet Sauvignon, Howell Mountain Cabernet Sauvignon
- Ovid: Proprietary Red
- Pahlmeyer: Proprietary Red, Merlot
- Peter Michael: Clos du Ciel Pinot Noir, Cuvee Indigene Chardonnay,  Ma Denseuse Pinot Noir,  Belle Cote Chardonnay, Les Pavots Bordeaux Red
- Joseph Phelps: Insignia Proprietary Red
- MacDonald: Cabernet Sauvignon
- Martinelli: Jackass Hill Vineyard Zinfandel
- Mondavi: To Kalon Vineyard Cabernet Sauvignon Reserve
- Realm Cellars: The Bard Proprietary Red, Becksoffer Dr. Crane Vineyard Cabernet Sauvignon, Becksoffer To-Kalon Vineyard Cabernet Sauvignon
- Rhys Vineyards: Alpine Vineyard Chardonnay, Skyline Vineyard Pinot Noir
- Ridge: Montebello
- Saxum: James Berry Vineyard, Bone Rocks Syrah, Broken Stones Syrah
- Shafer:  Hillside Select Cabernet Sauvignon
- Sloan:  Proprietary Red
- Spottswoode: Cabernet Sauvignon Estate
- Philip Togni: Cabernet Sauvignon Estate
- Turley Cellars: Hayne Vineyard Zinfandel, Rattlesnake Ridge Petite Sirah
- Verite:  Le Desir, Le Muse, Le Joie